Jak szybko rozwiązać filozoficzny dylemat: przewodnik bezlitosnej skuteczności

W świecie, w którym każdy moment jest na wagę złota, umiejętność błyskawicznego podejmowania głębokich decyzji staje się nie tylko atutem, ale wręcz koniecznością. Ale co się stanie, gdy na twojej drodze stanie filozoficzny dylemat, który z natury wymyka się prostym odpowiedziom? Czy można go rozwiązać szybko – i czy nie będzie to świętokradztwo wobec samej filozofii? Ten przewodnik nie zadowala się ciepłą wodą – tu znajdziesz brutalne prawdy, które zmienią twoje myślenie o szybkim rozwiązywaniu dylematów moralnych. Przekrocz granice, przekreśl stare schematy i odkryj, jak radzić sobie z etycznymi rozterkami w rytmie XXI wieku, korzystając z narzędzi, które łączą klasyczną refleksję z mocą sztucznej inteligencji. Zanurz się i sprawdź, czy odważysz się podjąć decyzję, zanim inni zdążą się nawet zastanowić.

Dlaczego szybkie rozwiązywanie dylematów to temat tabu

Filozofia kontra presja czasu

Tempo współczesności pozostaje w nieustannym konflikcie z filozoficznym ideałem pogłębionej refleksji. W społeczeństwie, które celebruje rozważność, spokój i analizę, szybkie podejmowanie decyzji moralnych często spotyka się z podejrzliwością. Według Haliny Bortnowskiej, filozofki i teolożki, tabu wynikające z pośpiechu w rozstrzyganiu dylematów ma swoje korzenie w lęku przed błędem oraz społecznym ostracyzmem (Charaktery). To nie tylko kwestia indywidualnej odpowiedzialności, ale i społecznego ładu. Społeczeństwo, bojąc się konsekwencji pochopnych decyzji, odruchowo promuje powolność, zakładając, że dłuższy namysł równa się mądrości.

"Szybkie decyzje moralne są tabu, bo społeczeństwo ceni refleksję, boi się błędów i konsekwencji społecznych."
— Halina Bortnowska, Newsweek, 2023

Mit głębokiego namysłu: czy powolność gwarantuje mądrość?

Wielu z nas naiwnie wierzy, że tylko długi, mozolny proces rozważania prowadzi do właściwych decyzji. Jednak, jak pokazują badania, powolność może co najwyżej sprzyjać refleksji, ale nie jest gwarantem mądrości. Według definicji z Opoka, mądrość to nie tylko wiedza czy wykształcenie – to zdolność praktycznego działania, nierzadko w warunkach niepewności i presji czasu. Refleksja, choć ważna, nie zastąpi doświadczenia ani umiejętności działania pod presją. W praktyce, zbyt długie myślenie często prowadzi do paraliżu decyzyjnego, wycofania lub zwyczajnej ucieczki od odpowiedzialności.

• Powolność daje czas na analizę, ale nie zapewnia lepszych decyzji bez doświadczenia i wiedzy.
• Szybkie decyzje mogą być równie trafne, jeśli opierają się na solidnych wartościach i wypracowanych strategiach.
• Zbyt długi namysł często prowadzi do unikania odpowiedzialności lub wręcz sabotowania własnych wyborów.

Powolność w myśleniu filozoficznym jest więc raczej mitem niż regułą sukcesu. To, co liczy się naprawdę, to gotowość do działania, umiejętność szybkiego filtrowania informacji i jasność co do własnych wartości – bez względu na presję czasu.

Jak społeczeństwo reaguje na błyskawiczne decyzje moralne

Gdy ktoś podejmuje moralną decyzję w kilka sekund, reakcja otoczenia bywa gwałtowna i pełna podejrzeń. Według Wikipedia, szybkie rozstrzygnięcia uruchamiają zjawisko tzw. paniki moralnej, czyli przesadnych, emocjonalnych reakcji społecznych na nieoczekiwane lub kontrowersyjne wybory. Ludzie boją się łamania tabu, a każde wyłamanie się z utartych schematów budzi niepokój. Krytyka spada szczególnie mocno, gdy decyzja dotyczy wrażliwych kwestii etycznych lub narusza powszechnie akceptowane normy.

W efekcie wiele osób unika szybkich decyzji moralnych, nie z powodu braku kompetencji, ale ze strachu przed społecznym ostracyzmem. To wcale nie znaczy, że szybkie rozwiązywanie dylematów jest z natury gorsze – raczej, że wymaga odwagi i gotowości na nieraz brutalną ocenę innych.

Anatomia filozoficznego dylematu: co naprawdę musisz wiedzieć

Definicje i kluczowe pojęcia – szybki słownik

Praktyczna znajomość tych pojęć pomaga nie tylko lepiej rozumieć sam dylemat, ale również daje narzędzia do szybkiego rozpoznania, z czym naprawdę mamy do czynienia, zanim podejmiemy decyzję.

Klasyczne przykłady dylematów moralnych

Nie trzeba szukać daleko, aby natknąć się na dylematy, które od lat rozpalają umysły filozofów i zwykłych ludzi. Najsłynniejsze przykłady pokazują, że szybkość decyzji często łączy się z niekomfortową odpowiedzialnością.

1. Dylemat wagonika: Czy poświęcisz jedną osobę, by uratować pięć? To klasyka moralnych rozterek, gdzie każda decyzja ma tragiczne konsekwencje.
2. Dylemat lekarza – przeszczep: Czy można poświęcić jednego pacjenta, by uratować kilku innych?
3. Dylemat żołnierza na wojnie: Czy ratować jednego rannego przyjaciela, narażając całą grupę, czy zostawić go na pewną śmierć?

Te przykłady są nie tylko akademicką zabawą – codziennie mierzymy się z ich odmianami w pracy, rodzinie czy mediach społecznościowych.

Dlaczego niektóre dylematy są nierozwiązywalne?

To, co czyni dylematy filozoficzne tak frustrującymi, to brak jednoznacznej odpowiedzi. Dylematy powstają zwykle wtedy, gdy dwie wartości są równie ważne, a żadne rozwiązanie nie daje pełnej satysfakcji moralnej. Wynika to zarówno z ograniczeń ludzkiej wiedzy, jak i nieprzewidywalności skutków decyzji.

Tabela 1: Typowe przyczyny nierozwiązywalności dylematów moralnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Wikipedia, Opoka, Charaktery

Szybkie strategie: jak nie ugrzęznąć w filozoficznej pułapce

Model trzech pytań – błyskawiczny filtr decyzji

Gdy trafiasz na dylemat, nie musisz od razu popadać w analizę paraliżującą każdą komórkę twojego mózgu. Model trzech pytań to narzędzie, które pozwala w minutę ocenić, czy warto zagłębiać się w rozważania, czy lepiej działać natychmiast.

1. Czy mam wpływ na sytuację? – Jeśli nie masz realnej mocy sprawczej, nie trać czasu na rozterki.
2. Czy decyzja narusza moje kluczowe wartości? – Jeśli nie, wybierz najpraktyczniejsze rozwiązanie.
3. Czy mogę zaakceptować konsekwencje? – Jeśli tak, działaj bez wahania.

Dzięki tej strategii nie tylko oszczędzasz czas, ale też minimalizujesz ryzyko żalu czy społecznej paniki moralnej.

Techniki AI w rozwiązywaniu dylematów – czy algorytm może być moralny?

Sztuczna inteligencja wkracza coraz głębiej w sferę etyki. Narzędzia takie jak inteligencja.ai wykorzystują zaawansowane modele językowe, aby analizować konflikty moralne i proponować rozwiązania na bazie zebranych danych, badań i wzorców z historii filozofii oraz psychologii. Ale czy naprawdę można algorytmizować moralność?

Tabela 2: Przegląd obecnych technik AI w rozwiązywaniu dylematów moralnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie inteligencja.ai i Euphire, 2023

AI potrafi szybko przetwarzać setki zmiennych i wskazywać najbardziej racjonalne rozwiązania, ale zawsze istnieje ryzyko, że przegapi to, co ludzkie – empatię, doświadczenie, intuicję. Dlatego najlepsze efekty daje połączenie algorytmu z ludzką refleksją.

Case study: jak inteligencja.ai rozwiązała dylemat w minutę

Wyobraź sobie sytuację: zespół HR musi błyskawicznie zadecydować, czy zgłosić naruszenie etyki przez nowego pracownika, czy dać mu drugą szansę. Zamiast godzin debat, używają narzędzia od inteligencja.ai, które w ciągu 60 sekund przeprowadza analizę wartości firmy, potencjalnych konsekwencji i precedensów. Odpowiedź? Sugeruje ostrzeżenie z jasnym komunikatem o granicach, opierając się na danych, że pierwsze błędy często wynikają z braku świadomości kultury organizacyjnej.

To nie science fiction, ale codzienność w firmach korzystających z AI w decyzjach etycznych. Takie narzędzia nie zastępują ludzi, ale pozwalają wyjść z filozoficznego impasu bez tracenia dynamiki działania.

"Sukces wymaga pracy i wytrwałości, nie ma drogi na skróty."
— noizz.pl, 2023

Mistrzowie szybkiej decyzji: co możemy ukraść od ekspertów?

Jak myślą filozofowie pod presją

Filozofowie nie zawsze mają luksus niekończącej się refleksji. W sytuacjach kryzysowych – debatach publicznych, panelach eksperckich, a nawet w pracy doradców etycznych – muszą działać natychmiast. Klucz? Opierają się na solidnych fundamentach własnych wartości, korzystają z heurystyk moralnych i nie boją się społecznego sprzeciwu.

"Ludzie w rzeczywistości nie myślą o tobie tak często i długo, jak ci się wydaje."
— joemonster.org, 2023

• Filozofowie często korzystają z techniki "najmniejszego zła", wybierając opcję o najmniejszych negatywnych skutkach.
• Stosują metodę "odwrócenia ról" – jak oceniliby decyzję, będąc po drugiej stronie konfliktu?
• Przede wszystkim – nie próbują zadowolić wszystkich, akceptując, że krytyka jest nieunikniona.

Ta bezlitosna szczerość wobec siebie i innych pozwala im podejmować decyzje szybciej niż większość społeczeństwa.

Błyskawiczne decyzje w biznesie, polityce i codzienności

Nie tylko filozofowie muszą decydować pod presją. W biznesie, polityce czy zwykłym życiu szybkie wybory są codziennością. Według danych [Harvard Business Review, 2023], liderzy, którzy zbyt długo analizują każdy szczegół, częściej ponoszą porażki niż ci, którzy działają na bazie wypracowanych strategii.

W praktyce najlepsze wyniki osiągają ci, którzy:

• Ustalają granice nieprzekraczalnych wartości jeszcze przed pojawieniem się dylematu.
• Korzystają z szybkich narzędzi analitycznych (np. checklist, AI, konsultacje eksperckie).
• Przyjmują, że błędy są częścią procesu, a szybka korekta jest ważniejsza niż nieomylność.

Tabela 3: Przykłady skutecznych błyskawicznych decyzji w różnych dziedzinach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Harvard Business Review, 2023

Triki psychologów: jak ominąć pułapki myślenia

Psychologowie radzą, by nie wpadać w pułapkę nadmiernej analizy (tzw. analysis paralysis). Oto kilka sprawdzonych trików:

1. Zdefiniuj problem jak najprościej – Im bardziej złożony wydaje się dylemat, tym większa szansa, że stworzysz go w swojej głowie.
2. Ustal limit czasowy na decyzję – To zmniejsza presję i pozwala działać efektywnie.
3. Konsultuj się tylko z tymi, którzy mają bezpośrednie doświadczenie w danym temacie – Opinie z zewnątrz często tylko komplikują sprawę.
4. Zadaj sobie pytanie: „Co najgorszego może się stać?” – Często najgorszy scenariusz wcale nie jest aż taki straszny.
5. Nie bój się zmiany decyzji, jeśli pojawią się nowe fakty – Elastyczność to nie słabość, lecz siła.

Kiedy szybkie rozwiązanie to zły pomysł: pułapki i katastrofy

Najczęstsze błędy przy „błyskawicznych” dylematach

Błyskawiczne decyzje mają swoją cenę. Najczęstsze pułapki to:

• Oparcie się wyłącznie na emocjach, bez minimalnej analizy.
• Ignorowanie długofalowych konsekwencji.
• Uleganie presji otoczenia i „panice moralnej”.
• Zbyt szybkie poleganie na technologii bez rozumienia jej ograniczeń.
• Wybieranie „mniejszego zła” bez refleksji nad alternatywami.

Każdy z tych błędów może prowadzić do poważnych katastrof – od kompromitacji w pracy po osobiste tragedie.

• Emocjonalność prowadzi do impulsywnych decyzji.
• Presja tłumu powoduje, że rezygnujesz z własnych wartości.
• Szybkie decyzje bez świadomości kontekstu technologicznego narażają na błędy algorytmiczne.
• Brak elastyczności uniemożliwia naprawę błędnych decyzji, gdy pojawią się nowe okoliczności.

Kulturowe tabu i polskie przykłady porażek

Polska kultura wybitnie nie sprzyja szybkim rozstrzygnięciom filozoficznym. Przykład? Głośne afery polityczne, gdzie szybkie reakcje zamiast rozwiązać problem, prowadzą do eskalacji konfliktu społecznego. Podobnie w życiu codziennym – osoba, która „za szybko” wyciąga wnioski, postrzegana jest jako lekkomyślna lub wręcz agresywna.

W polskich mediach wielokrotnie krytykowano liderów podejmujących błyskawiczne decyzje w kryzysowych sytuacjach (np. podczas strajków, katastrof, sporów społecznych). Społeczne tabu utrudnia otwartą debatę i często prowadzi do zamknięcia się na nowe, szybsze modele rozwiązywania dylematów.

Jak rozpoznać, kiedy warto zwolnić

Nie każdy dylemat nadaje się do ekspresowego rozwiązania. Oto sygnały, że warto dać sobie więcej czasu:

1. Brak kluczowych informacji – Nie podejmuj decyzji w ciemno.
2. Wysoka stawka moralna lub prawna – Gdy konsekwencje mogą być nieodwracalne.
3. Silne emocje, które przesłaniają racjonalność – Lepiej ochłonąć, niż zrobić coś, czego będziesz żałować.
4. Decyzja dotyczy większej grupy ludzi – Warto skonsultować się z innymi zainteresowanymi.
5. Czujesz presję, by działać wbrew swoim wartościom – To zawsze sygnał ostrzegawczy.

Praktyka: jak szybko i skutecznie rozwiązywać dylematy krok po kroku

Checklist: ekspresowa analiza dylematu

Aby nie ugrzęznąć w filozoficznej pułapce, warto wyrobić sobie nawyk szybkiego filtrowania dylematu przez checklistę:

1. Zdefiniuj dylemat w jednym zdaniu.
2. Określ swoje kluczowe wartości, których dotyczy ten dylemat.
3. Sprawdź, czy masz wszystkie niezbędne informacje.
4. Rozważ najgorsze i najlepsze możliwe konsekwencje każdej opcji.
5. Ustal limit czasowy na podjęcie decyzji – nawet jeśli to tylko 5 minut.
6. Skonsultuj się z wiarygodnym źródłem lub narzędziem (np. inteligencja.ai).
7. Sprawdź, czy jesteś gotowy przyjąć odpowiedzialność za swój wybór.

Dzięki takiej rutynie możesz działać pewniej, szybciej i bez paraliżującego lęku przed popełnieniem błędu.

Samodiagnoza: czy twoje decyzje są naprawdę racjonalne?

Często wydaje się nam, że działamy racjonalnie, tymczasem nasz umysł płata figle. Najczęstsze pułapki:

• Efekt potwierdzenia (szukasz tylko argumentów za swoją pierwszą intuicją).
• Przesadne uproszczenia (ignorujesz ważne niuanse).
• Strach przed konfliktem (rezygnujesz z własnych przekonań na rzecz aprobaty innych).
• Nadmierne poleganie na autorytetach zamiast własnej analizy.
• Utożsamianie szybkości z brakiem odpowiedzialności.

Rozpoznanie tych mechanizmów to pierwszy krok do prawdziwie racjonalnych, choć błyskawicznych decyzji.

Najlepsze narzędzia i źródła online

Jeśli chcesz działać szybciej i mądrzej, sięgnij po sprawdzone źródła i narzędzia:

• inteligencja.ai – Głębokie rozmowy filozoficzne wsparte AI, ekspresowa analiza dylematów, szeroka baza wiedzy (inteligencja.ai)
• Charaktery.eu – Artykuły o tabu, społecznym odbiorze i mechanizmach podejmowania decyzji.
• Opoka.org.pl – Refleksje o mądrości, wartościach i praktyce filozoficznej.
• Wikipedia – Zwięzłe definicje, przykłady klasycznych dylematów.
• Euphire.pl – Analizy codziennych, moralnych decyzji oraz mechanizmów psychologicznych.
• Noizz.pl – Życiowe prawdy i inspiracje dotyczące radzenia sobie z trudnymi wyborami.
• joemonster.org – Analiza życiowych dylematów i praktyczne podejście do krytyki społecznej.

Rozwijaj nawyk korzystania z tych zasobów, zamiast powielać swoje własne błędy czy bez końca tkwić w rozterkach. Współczesna technologia pozwala na szybki dostęp do najbardziej aktualnej wiedzy, dzięki czemu nawet najtrudniejsze dylematy stają się prostsze do rozwiązania.

AI vs. człowiek: kto lepiej radzi sobie z dylematami?

Porównanie procesów myślowych

AI i człowiek różnią się nie tylko tempem podejmowania decyzji, ale i metodologią. Oto zestawienie kluczowych różnic:

Tabela 4: Porównanie podejścia AI i człowieka do rozwiązywania dylematów filozoficznych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie inteligencja.ai oraz Euphire.pl

Kiedy warto zaufać algorytmom?

• Gdy decyzja wymaga analizy dużych ilości danych lub wielu zmiennych.
• W sytuacjach powtarzalnych, gdzie emocje mogą zaburzyć racjonalność.
• Przy konieczności minimalizowania błędów ludzkich, np. w analizie ryzyka.
• Gdy celem jest szybkie, bezstronne rozstrzygnięcie bez wpływu presji społecznej.
• W procesach wymagających transparentnych, powtarzalnych kryteriów oceny.

Nie należy jednak całkowicie rezygnować z ludzkiej refleksji, zwłaszcza tam, gdzie liczy się empatia, intuicja czy głęboko osobiste wartości.

Przyszłość szybkich decyzji w erze AI

Obecnie sztuczna inteligencja nie tyle zastępuje, co uzupełnia ludzki proces podejmowania decyzji filozoficznych. Najlepsze efekty daje współpraca człowiek–AI, gdzie algorytmy wspierają analizę, a człowiek nadaje jej kontekst i sens. Zjawisko to obserwujemy już w edukacji, biznesie i psychologii, gdzie narzędzia takie jak inteligencja.ai pomagają szybciej przetwarzać dylematy, nie rezygnując z ich głębi.

W praktyce, im lepiej połączysz najlepsze cechy obu stron – szybkość i analityczność AI z empatią i doświadczeniem człowieka – tym skuteczniej poradzisz sobie nawet z najtrudniejszymi dylematami.

Wykraczając poza schemat: kontrowersje, eksperymenty, przyszłość

Najbardziej szokujące eksperymenty filozoficzne ostatnich lat

• Eksperymenty z automatyzacją moralności – AI decydowała o wyborze w dylemacie wagonika na podstawie globalnych danych kulturowych.
• Badania nad wpływem social mediów na decyzje etyczne – szybkie wybory zdominowane przez trendy i presję grupy.
• Testy „moralnych chatbotów” – wywiady, w których AI doradzała w trudnych sytuacjach życiowych, wywołując burzę w środowisku psychologicznym.
• Analizy eksperymentalne dotyczące efektu „bystandera” – szybkie decyzje podejmowane pod presją obecności innych.

Każdy z tych eksperymentów pokazał, jak mocno tempo i narzędzia wpływają na nasze wybory oraz jak bardzo społeczeństwo boi się zmian w tradycyjnych schematach podejmowania decyzji.

Debata: czy AI powinna rozwiązywać nasze dylematy?

Debata o etycznej roli AI rozgrzewa środowiska naukowe i społeczne. Z jednej strony – szybkość, precyzja, bezstronność. Z drugiej – brak empatii, ryzyko dehumanizacji procesu decyzyjnego.

"Jedyną wróżką na tym świecie jesteście wy sami."
— noizz.pl, 2023

W praktyce AI nie może i nie powinna całkowicie zastępować ludzkiego namysłu, ale doskonale sprawdza się jako narzędzie wspierające szybkie decyzje tam, gdzie brakuje nam czasu lub wiedzy.

Co dalej? Nowe narzędzia i nadchodzące trendy

• Narzędzia integrujące AI z humanistyką (jak inteligencja.ai) – coraz więcej platform łączy analizę danych z refleksją filozoficzną.
• Rozwijające się bazy case studies, umożliwiające porównania podobnych dylematów z przeszłości.
• Mobilne aplikacje do analizy dylematów – decyzje w kieszeni każdego, niezależnie od miejsca i czasu.
• Współpraca interdyscyplinarna: filozofowie, programiści, psychologowie pracują razem nad nowymi modelami analizy moralności.

Trendy pokazują, że szybkość i głębia nie muszą się wykluczać – pod warunkiem, że korzystasz ze sprawdzonych narzędzi i nie zapominasz o własnych wartościach.

Filozoficzne dylematy w polskiej codzienności: realne przykłady i wnioski

Przykłady z polskiego życia społecznego

Polska codzienność dostarcza wielu przykładów, gdzie szybkie decyzje moralne odgrywają kluczową rolę:

1. Szybka reakcja ratownika medycznego podczas wypadku – decyzja o kolejności udzielania pomocy.
2. Dylemat dyrektora szkoły wobec donosu o plagiacie – natychmiastowa reakcja czy dochodzenie?
3. Dylemat przedsiębiorcy w kryzysie – zwolnić część zespołu czy ryzykować całą firmą?
4. Decyzje polityków podczas nagłych kryzysów społecznych – kompromis czy twarda linia?

Jak Polacy rozwiązują dylematy – unikalna mentalność?

• Skłonność do konsultowania się z rodziną i przyjaciółmi, nawet w sytuacjach wymagających szybkości.
• Ostrożność, unikanie błyskawicznych decyzji w obawie przed krytyką społeczną.
• Silne wsparcie lokalnej wspólnoty, która często łagodzi skutki nawet błędnych wyborów.
• Wysoka odporność na presję zewnętrzną w sprawach kluczowych dla własnych wartości.
• Przemyślane łączenie tradycji z nowoczesnością – korzystanie z nowych technologii przy zachowaniu szacunku dla tradycyjnych wartości.

Wnioski: czy szybkie rozwiązania mają przyszłość w Polsce?

Obserwując polską kulturę i społeczne reakcje na szybkie decyzje, widać wyraźnie, że zmiana nie jest łatwa. Jednak nowe narzędzia, rosnąca świadomość wartości czasu i rozwijające się technologie, takie jak inteligencja.ai, powoli przesuwają granice tego, co uchodzi za akceptowalne. Szybkie rozwiązywanie dylematów przestaje być tabu – staje się koniecznością tam, gdzie życie wymaga od nas błyskawicznej reakcji, nie rezygnując z głębokiego namysłu tam, gdzie to możliwe.

Ostatecznie klucz tkwi w równowadze: odwaga do szybkich decyzji, ale również gotowość do refleksji, gdy sytuacja tego wymaga. Polska mentalność, choć tradycyjnie ostrożna, coraz śmielej korzysta z nowych narzędzi i otwiera się na błyskawiczne rozstrzygnięcia filozoficznych dylematów.

---

Podsumowanie

Szybkie rozwiązywanie filozoficznych dylematów to nie sztuka dla leniwych ani dla tych, którzy chcą uciec od odpowiedzialności. To wyzwanie wymagające odwagi, świadomości własnych wartości i gotowości na krytykę. Jak pokazują przytoczone przykłady, strategie i narzędzia – od modelu trzech pytań po wsparcie sztucznej inteligencji – można działać skutecznie, nie tracąc głębi i odpowiedzialności. Nie daj się sparaliżować presji społecznej ani mitowi, że tylko długi namysł prowadzi do mądrości. Najlepsi decydenci potrafią połączyć szybkość z refleksją, wykorzystując sprawdzone źródła, takie jak inteligencja.ai, i nie bojąc się korzystać z nowoczesnych technologii. Szybkie decyzje to nie kapitulacja przed złożonością świata – to odpowiedź na jego tempo i nieprzewidywalność. Pozostań w ruchu, myśl odważnie i korzystaj z narzędzi, które pomagają ci być nie tylko szybszym, ale i mądrzejszym w obliczu nawet najtrudniejszych filozoficznych dylematów.